Ooy = mooi, Ooy moet mooy blijven

‘Not in my backyard’ moeten de eigenaren van de grond aan de Leuffenseweg ongenummerd hebben gedacht toen ze opdracht gaven tot planontwikkeling voor een zonnepark. De een woont er zo ver vandaan dat zelfs vanuit het zolderraam geen glimp van de zonnepanelen is op te vangen.

In het andere geval staat het huis dermate prettig gesitueerd dat er van de collectoren geen last is. Zelfs in de toekomst blijft het een aantrekkelijke plek om te wonen. De overlast komt bij een ander voor de deur. Wie wil straks een huis met uitzicht op 2.20 meter hoge zonnepanelen?

Voor de oplettende lezer
Het is één klein zinnetje op de gemeentepagina van Zevenaar Post op 1 mei 2019 in de rubriek Aanvragen omgevingsvergunning dat iedereen die Ooy en haar buitengebied een warm hart toedraagt doet opveren. ’19-04-2019: Leuffenseweg (ongenummerd), 6905 Zevenaar, het realiseren van een zonnepark (HZ_WABO-2019-0917).’ Aan- en omwonenden waren geschokt, niemand was van de plannen op de hoogte. Een aantal direct betrokkenen kwam in actie, informeerde en mobiliseerde bewoners van Leuffenseweg, De Oliemolen, Pannerdenseweg en Ooysebrug. ‘Tegen het zonnepark aan de Leuffenseweg? Dan graag deze zienswijze ondertekenen.’ 

Geen draagvlak
“De respons was overweldigend, bijna 100%” zegt Bert Kromkamp, een van de initiatiefnemers van het actiecomité ‘Ooy = mooi, Ooy moet mooy blijven’. “Met andere woorden, van draagvlak voor dit plan is volstrekt geen sprake.” 

Wat maakt dat al die betrokkenen zo in het geweer komen? Het is geen weerstand tegen verduurzaming, evenmin afkeer van zonnecollectoren in het bijzonder, het is de locatie die afschuw en onbegrip oproept. Een mooi open landschap met goede landbouwgrond zou voor in ieder geval een kwart eeuw ten prooi vallen aan duizenden zonnecollectoren. We hebben het over zo’n 32.000 stuks maar liefst met een vanaf de grond gemeten hoogte van in totaal 2.20 meter per paneel. Niet aan de Leuffenseweg, dus dan maar in iemand anders zijn achtertuin? Een krachtig “NEE” was het collectieve antwoord op deze vraag, uitgesproken in de speciale bewonersbijeenkomst. “Zo staan wij er niet in. Wij willen meedenken en de problemen niet bij een ander over de heg gooien.”

Minister Ollongren spreekt zich uit
Door het opengooien van de subsidiepot voor zonnecollectoren lijkt de beer los en worden overal in den lande plannen voor zonneparken ontwikkeld. Landelijk beleid ontbreekt met als gevolg dat elke gemeente doet wat haar goed dunkt. Gelukkig lijkt daar met de op 20 juni 2019 gepresenteerde Nationale Omgevingsvisie van minister Ollongren verandering in te komen. De visie is een gedegen ontwerp met als rode draad de impact van toekomstige ontwikkelingen rond energie op onze leefomgeving. In deze notitie spreekt de overheid zich duidelijk uit over zonnecollectoren én de locatie:

‘Voorkeursvolgorde voor zon pv (PV staat voor Photo Voltaic, een paneel dat zonne-energie omzet in elektriciteit.) 
Op dit moment worden in toenemende mate zonneparken in veldopstelling ontwikkeld, soms ten koste van de kwaliteit van het landelijk gebied. Om te stimuleren dat locaties zorgvuldig worden uitgekozen, heeft het Rijk in samenwerking met medeoverheden en andere stakeholders een voorkeursvolgorde uitgewerkt. De afwegingprincipes van de NOVI leiden tot een voorkeur voor zonnepanelen op daken en gevels van gebouwen. Het inpassen op daken en gevels draagt niet alleen bij aan het combineren van functies. Omdat hier al sprake is van bebouwing zal het introduceren van zonnepanelen op deze plekken doorgaans minder invloed hebben op de kenmerken of identiteit van een gebied. Vanuit diezelfde principes hebben daarna onbenutte terreinen in bebouwd gebied de voorkeur. Om aan de gestelde energiedoelen te voldoen, kan blijken dat ook locaties in het landelijk gebied nodig zijn. Ook in dat geval gaat de voorkeur uit naar het zoeken van slimme functiecombinaties. Hoewel natuur- en landbouwgebieden daarbij niet volledig worden uitgesloten, ligt de voorkeur bij gronden met een andere primaire functie dan landbouw of natuur,zoals waterzuiveringsinstallaties, vuilnisbelten, binnenwateren of areaal in beheer van het Rijk (zoals Rijkswaterstaat, ProRail, Staatsbosbeheer), waaronder waar mogelijk bermen van spoor- en autowegen. Deze voorkeursvolgorde houdt geen volgtijdelijkheid in. Na het verkennen van mogelijkheden voor het toepassen van zon-PV kan gestart worden met het gelijktijdig benutten van gekozen mogelijk­heden. Deze voorkeursvolgorde wordt meegenomen in de Regionale Energiestrategieën (RES). Als onderdeel van het RES-proces zullen deze kwalitatief gewaardeerd worden in het Nationaal Programma RES. In deze waardering wordt gekeken hoe ruimtelijke belangen tegen elkaar zijn afgewogen. Daarbij zal voor zon-PV worden nagegaan of de voorkeursvolgorde uit de NOVI in deze afweging goed is betrokken.

Voor wie het volledige rapport wil lezen: De Nationale Omgevingsvisie

De minister is helder in haar overwegingen en geeft hiermee gemeenten houvast bij het formuleren van beleid rond zonnepanelen en andere vormen van energieopwekking. Ook voor Zevenaar betekent de nationale omgevingsvisie een steun in de rug en een stevig houvast om geen toestemming te geven voor de bouw van het zonnepark aan de Leuffenseweg maar op zoek te gaan naar alternatieve locaties. Citaat: ‘Hoewel natuur- en landbouwgebieden daarbij niet volledig worden uitgesloten, ligt de voorkeur bij gronden met een andere primaire functie dan landbouw of natuur,zoals waterzuiveringsinstallaties, vuilnisbelten, binnenwateren of areaal in beheer van het Rijk (zoals Rijkswaterstaat, ProRail, Staatsbosbeheer), waaronder waar mogelijk bermen van spoor- en autowegen’. De opvatting van de minister sterkt de om- en aanwonenden van de Leuffenseweg in hun overtuiging dat het beter is nu meer tijd te nemen voor het zoeken naar de juiste locatie om daarna weloverwogen keuzes te maken. Het gaat om beslissingen die niet meer zijn terug te draaien en grote gevolgen hebben voor nu, morgen en overmorgen. 

Redenen waarom Leuffenseweg de foute keuze is:

• Er zijn logischer en betere plekken voor een zonnepark denkbaar dan de Leuffenseweg. Bij betrokkenen overheerst een houding van constructief willen meedenken. Eén argument kwam heel sterk naar voren: ‘Dit gebied heeft met verbreding van de A12, doortrekking van de A15 en niet te vergeten de Betuwespoorlijn al zoveel voor de kiezen gehad dat er littekens in het landschap zijn ontstaan. Die littekens, brede stroken onbenutte grond langs snelwegen, het tunneldak van de Betuwespoorlijn, zo zijn er nog meer te noemen, kunnen zonder iemand in zijn woongenot te benadelen en zonder nog meer schade aan dit landschap toe te brengen uitstekend voor grootschalige energieopwekking via zonnecollectoren worden ingezet. Niemand die er last van heeft, niemand die de meer dan twee meter hoge panelen voor zijn neus krijgt. 
• Landschapsvervuiling: Dit deel van Ooy kan worden geduid als een open landschappelijk gebied met zichtlijnen, waar goede landbouwgrond ligt; geen hectaren akkers aaneengesloten, maar overzichtelijke percelen. Kortom ‘een logisch uitloopgebied met afwisselend landschap, met een belangrijke ecologische bufferfunctie’ aldus de gemeente. 
• Voedselvraagstuk: Wereldwijd is er een tekort aan voedsel. Goede landbouwgrond inzetten voor productie van energie, in welke vorm dan ook, past niet bij de wereldwijde doelstelling, waar ook Nederland zich aan heeft geconformeerd, om voedseltekorten tegen te gaan.
• Zekerheid kopen: Het zal niemand ontgaan dat de opbrengsten in de landbouw onder druk staan en onzeker zijn. Door de forse subsidiepot die binnen bereik ligt, wordt in het geval van dit zonnepark voor een groot aantal jaren (>25 jaar) een prijs per hectare met de grondeigenaar afgesproken; het gaat om onevenredig hoge bedragen waarbij de vergelijking met normale pachtprijzen volledig mank gaat. 
• Elektriciteitsnet niet vanzelf beschikbaar: De hoogste baas van Liander heeft onlangs aangegeven nieuwe zonneparken niet zomaar te zullen aansluiten op het elektriciteitsnet; op dit moment vraagt stabiliteit in het net veel aandacht. Dit heeft onder meer te maken met de sterk toenemende vraag naar elektriciteit. Daarnaast wordt er meer decentraal energie opgewekt (zonnepanelen, biogas, watercentrales, windmolens) die veel aanpassingen in het elektriciteitsnet vraagt. Heeft het netwerk waar het zonnepark aan de Leuffenseweg op aangesloten zou worden niet voldoende capaciteit, dan is netverzwaring onontbeerlijk. Voor om- en aanwonenden zou het kunnen betekenen dat er voor hen geen capaciteitsuitbreiding mogelijk is, omdat het net vol is. 
• Hogere grondprijzen: Het gedurende langere tijd verhuren van de grond voor een zonnepark drijft de grondprijs op; landbouwgrond heeft een andere waarde dan grond voor industriële bebouwing. 
• Consequenties voor natuur: Louis Bolk Instituut, het RIVM, de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap en vogelorganisatie Sovon, niet de eersten de besten, waarschuwen voor langdurig doorwerkende verstoring van de bodem tot ver nadat een zonnepark wordt afgebroken. Al op 25 juni 2018 schreef Frank Straver (redacteur Energie & Klimaat –Trouw) een groot artikel over de nekslag die grote zonneparken voor kwetsbare natuur en bodemleven zullen zijn. ‘Als bedrijven velden en akkers vullen met zonnecellen put dat de grond uit. Zonlicht en regen bereiken de bodem niet meer met kaalslag als gevolg; een funest toekomstbeeld voor insecten en weidevogels die het al moeilijk hebben. 
• Precedentwerking: Het hek is van de dam als het ‘zonnepark’ aan de Leuffenseweg doorgaat. De dan aangelegde infrastructuur biedt kansen te over om het aantal hectares in de directe omgeving te verdubbelen of nog erger te verdrievoudigen. Dan is het dag met het handje naar dit mooie stukje coulissenlandschap waar zoveel mensen uit Zevenaar en omstreken graag fietsen en wandelen.
• Verstoring politienetwerk C2000: Tijdens de vorige maand in Den Haag gehouden Global Entrepreneurship Summit (GES) bleken zonnepanelen een geduchte stoorzender voor het politienetwerk C2000. Op last van het Agentschap Telecom 252 werden zonnepanelen op het dak van het Haagse congrescentrum World Forum voor drie weken afgesloten. Volgens het Agentschap Telecom zijn zonnepanelen vaker stoorzender, niet alleen voor C2000, maar ook tv’s, portofoons en elektronische deuropeners kunnen er hinder van ondervinden. (Bron: de Volkskrant 27 mei 2019). In welke mate kunnen de beoogde zonnepanelen een stoorzender voor direct aanwonenden zijn ?
• Panelenkamp in plaats van zonnepark: Wie niet beter weet zou denken dat Zevenaar er met het beoogde zonnepark een nieuwe wandeltuin bijkrijgt. Zo vriendelijk en idyllisch klinkt het woord park. Een zonnepark met duizenden panelen heeft niets idyllisch of lieflijks; panelenkamp is wellicht een duidelijker benaming; noem het beestje bij zijn naam. 
• Oneerlijke concurrentie: De zonneparken worden aangelegd met overheidssubsidie, op te brengen door de belastingbetaler. Diezelfde belastingbetaler ziet de komende jaren de energieprijzen fors stijgen. De investeringsmaatschappijen zien wat anders: rendement op hun geïnvesteerd vermogen. 
• Veiligheid: Over de veiligheid van de zonnepanelen is nog weinig bekend. Vergelijk het met hoogspanningsleidingen. Pas jaren na aanleg van masten en leidingen werd duidelijk dat wonen in de buurt gezondheidstechnisch geen goede zaak is. Hoe dat met zonneparken is gesteld, is nog volop in onderzoek.

Wat is er bekend over zonneparken in het kader van veiligheid, van gevolgen voor de volksgezondheid, van effecten op milieu en natuur? Nog weinig. Niemand hoeft aarzelingen over risico’s op de lange termijn aan de kant te schuiven met de simpele opmerking dat die er niet zijn; er is op dit moment onvoldoende data voor handen om de conse- quenties te overzien. 

Kritiek leveren is simpel. Plannen afschieten is ook simpel. Meedenken vergt een andere vaardigheid. De om- en aanwonenden van het niet gewenste zonnepark aan de Leuffenseweg willen hun burgerplicht doen en constructief meedenken. De gemeente mag hen daarvoor benaderen.

Reacties? Stuur een mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of naar Zonnepark Ooy 
door José Vleeming