Peter Kalb

Hij kan geen noot lezen, maar speelt de sterren van de hemel. ‘De meest virtuoze flamencogitarist van Nederland’ wordt hij wel genoemd, de hele wereld is zijn werkterrein en regelmatig speelt en speelde hij samen met andere muzikale grootheden als Carles Benavent, El Piraña, J.A. Amamargos, Andrés Marín, Pakete, Rosenberg Trio, Madeline Bell en Laura Fygi. Zijn naam: Peter Kalb. Zijn artiestennaam: El Periquín. Zijn beroep: flamencogitarist.

El Periquín en Laura Fygi

Wat betekent flamenco voor jou?
“Pffff”, een diepe zucht ontsnapt hem. “Wat een vraag! Flamenco is alles: passie, gevoel, techniek, ritme. Soms ingetogen dan weer lyrisch of explosief. Maar altijd gaat flamenco over het leven met alle emoties die daarbij horen als vreugde, verdriet, liefde, gemis, eenzaamheid.” 

Flamenco duiden is niet zo simpel; geschreven bronnen zijn er weinig. Flamenco is door de eeuwen heen ontstaan als muzikale kruisbestuiving met invloeden van onder meer Zigeuners, Moren, Joden en christelijke kerkmuziek. De zuidelijke regio’s van Spanje, vooral Andalusië, vormen de bakermat van deze muzikale smeltkroes. Flamenco kent drie verschijningsvormen, zang, dans en instrumentaal met de flamencogitaar als bekendste instrument. Flamenco is ook de muziekstijl van heel uiteenlopende temperamenten. Van vurig, rauw en ongepolijst tot ingetogen en gevoelig en alle smaken daartussen. 

En het geschiedde
Peter zal een jochie van pakweg zo’n 11 jaar zijn geweest toen hij bij toeval de wereldberoemde flamencogitarist Paco de Luciá hoorde spelen. “Op een cassettebandje. Al had ik geen enkel benul van muziek, laat staan van muziekstijlen, ik was meteen verkocht. Dàt wilde ik ook. Emotie, tempo, hartstocht, het zal er allemaal in en zo jong als ik was, ik herkende het.” Na de middelbare school leek het conservatorium een logisch vervolg. Ondanks zijn leermeester, Paco Peña (begin dit jaar nog volop in het nieuws met zijn Requiem por la Tierra) toch niet de eerste de beste, liet hij de lessen na zo’n 3 jaar voor wat ze waren en vertrok naar Madrid; het vrije leven trok. Niet helemaal een sprong in het diepe, hij kende er muzikanten, begeleidde er soms al workshops van bekende dansers en dompelde zich vanaf dat moment voorgoed onder in de flamencomuziek. “Ik leerde er veel, ook door mijn betrokkenheid bij de nog steeds bestaande flamencoschool Amor de Dios. Bij sommige filmkijkers zal die naam een belletje doen rinkelen. In 1983 kwam de Spaanse muziekfilm Carmen uit en daarin speelde die flamencoschool een rol, net als Paco de Lucía. Deze in 2014 overleden Andalusische flamencogitarist wordt nog altijd geroemd om zijn virtuoze gitaarspel. Hij is van de buitencategorie, een van de beste flamencogitaristen ter wereld net als Manolo Sanlúcar, componist en gitarist, die ik net zo bewonder. Door Carmen kreeg de flamencomuziek een enorme boost; flamencoscholen deden goede zaken, er werd gedanst en gezongen, muziek was er, altijd en overal. Hoe anders is het nu 37 jaar na Carmen.”

El Periquín y Grupo 

Klinkt er wat somberheid?
“Flamencoscholen lijken hun glans verloren te hebben. Alles op corona schuiven is niet fair, hoewel in heel Spanje de tablaos (locaties waar flamencoshows worden opgevoerd) wel i.v.m. het virus gesloten zijn. Het is de tijdgeest; niet alleen in Spanje, wereldwijd wordt de kunst- en cultuursector kapot gemaakt. Heeft vooral flamenco het in Spanje zwaar te verduren, ook Nederland ontkomt niet aan een verdergaande afkalving. De toon hiervoor is al jaren geleden gezet. Toneelgezelschappen die geen subsidie meer krijgen, gerenommeerde orkesten die moeten fuseren en bij veel plaatselijke muziekverenigingen is het net zo goed tobben. Dit jaar krijgen carnaval, festivals, kermissen, schuttersfeesten en noem het maar het extra voor hun kiezen door de coronacrisis, diep triest. Bij flamenco is nog een andere wat wonderlijke ontwikkeling gaande. Lijkt slechts een minderheid van de Spanjaarden die muziekstijl in stand te willen houden, gek genoeg zijn het juist de buitenlanders die de waarde ervan onderkennen. Flamenco leeft en is universeel. Ik zou er blij mee moeten zijn, maar het voelt dubbel. Zeker toen in 2010 flamenco een plek op de werelderfgoedlijst kreeg. Het woord erfgoed zegt al genoeg.”  

Hoe word je een goede flamencogitarist?
Peter: “De flamencogitaar bespelen is niet voor iedereen weggelegd, zelfs niet voor goede klassiek geschoolde gitaristen. Is een fijne motoriek bij elke uiting van flamenco essentieel, voor de gitarist is het cruciaal. Vooral de rechterhand moet veel souplesse hebben. Dan pas komen timing, gevoel, eigenheid, ritme en techniek aan de orde. Daarnaast gebruiken flamencomuzikanten vaak geen bladmuziek, de muziek zit meestentijds in hun hoofd en wordt van generatie op generatie doorgegeven.” Hoewel Peter naast lessen en workshops als freelancer doceert op het conservatorium in Arnhem en gewend is aan bladmuziek, blijft het lezen van muzieknoten hem verbazen. “In mijn optiek is het wat tegenstrijdig. Muziek in je hoofd zet je om in papieren noten, vervolgens zet je die weer om in muziek. Ergens in die transitie verlies je wat aan intensiteit. Mij bevreemden soms ook de aanwijzingen als forte, largo of pianissimo in bladmuziek. In mijn wereld hangt je speelwijze af van je stemming en het samenspel op dat moment. Als ik een andere muzikant iets wil laten horen, speel ik het voor, de ander speelt het na et voilà. Heel begrijpelijk dat een dirigent van een groot orkest een partituur voor zich heeft, maar een individuele musicus?”

Welke relatie heb je met je gitaar?
Peter: “Ik ben waarschijnlijk de enige professionele gitarist ter wereld die slechts over één gitaar beschikt. Het instrument is voor mij een middel, geen doel op zich. Natuurlijk zijn klank en uitstraling belangrijk, het moet klikken. Dan bedoel ik de manier waarop het zich laat bespelen, wel makkelijk, ook weer niet tè, dan komt nonchalance om de hoek kijken. Mijn gitaar heb ik al 20 jaar, ooit gekocht van de in flamencokringen bekende Rafael Cañizares en gebouwd door Hermanos Conde uit Madrid. Hoe goed je gitaar ook is, de muziek moet uit jezelf komen. Over de klank van de tegenwoordige gitaren ben ik over het algemeen wel tevreden, eerlijk gezegd klinken ze vaak beter dan de oudere instrumenten.” 

Weinig beweging
Hoewel Peter over de hele wereld speelt, blijft hij, behoudens wat kleine uitstapjes, voorlopig in Nederland. “De situatie in Spanje is niet stabiel en voelt onprettig. Net voor het land volledig op slot ging, was ik hier terug. Natuurlijk mis ik mijn vrienden, het samenspel, Spanje is de bakermat van flamenco, waar anders zou ik me zo thuis kunnen voelen. Gelukkig komen de concerten weer langzaam op gang. Ik kijk er erg naar uit. Begin november is er een optreden met het El Periquín Trio bij Anna-Yoga in Arnhem en later die maand treed ik op in Luxemburg. En verder? Ik houd mij niet met de toekomst bezig, ben geen planner, in ieder geval is Nederland voorlopig mijn thuishaven.”

De Verzameling
Net na de versoepeling van de intelligente lock down was er als welkom intermezzo het ingelaste concert voor passe-partouthouders in De Verzameling in Westervoort. Peter: “Een bijzondere plek met een warme sfeer, smaakvolle inrichting en veel kunst. En dan die akoestiek in dat van oorsprong gereformeerde kerkje, werkelijk top. Het werd niet voor niks de locatie waar ik het Concierto de Aranjuez van de Spaanse componist Joaquín Rodrigo heb opgenomen.

Concierto de Aranjuez 

Op zondag 27 september start De Verzameling met de nieuwe concertreeks. Een inspirerend programma met bekende muzikanten als Mike Boddé staat op de rol.

Ennio Morricone en MJ
Gaat het in dit artikel vooral over de flamencogitarist El Periquín, koosnaampje, zoiets als Petertje, Peter Kalb is daarnaast een net zo begenadigd klassiek gitarist. Zijn weergaven van Ennio Morricones meesterwerken en muziek van ‘The King of Pop’ Michael Jackson zijn stuk voor stuk pareltjes, intiem, gevoelig en overgoten met een flamencosausje. Peter: “Ik houd van veel soorten muziek, van The Bee Gees tot Michael Jackson en van klassiek tot jazz met een lichte voorkeur voor akoestische muziek, vooral Pat Metheny kan me bekoren. Ik heb maar twee voorwaarden, het moet kwaliteit hebben en het moet me raken.”

El Periquín plays Ennio Morricone

En kwaliteit, dat heeft ook zijn gitaarspel. Wie Peter hoort en ziet spelen, paart een fijn besneden gezicht, lange slanke vingers aan gevoelig spel. Subtiel, intens en uiterst sensitief. Muziek en fysiek lijken volledig in balans. 
door José Vleeming

Informatie:
El Periquín
De Verzameling