Ankie Krom
Op een zonovergoten dag begin maart, een dag die het predicaat lente nog niet mag dragen maar zich al wel zo gedraagt, loop ik de kunstwandelroute Duiven Centrum – Noord met Ankie Krom, combinatiefunctionaris van Gemeente Duiven. Al lopend praten we over haar werk en het belang van kunst in ons leven. En passant proeven we ook even deze ca. 4,5 km lange route.
Escaperoom
Combinatiefunctionaris, het woord heeft de uitleg al deels in zich: Combinatie. Verbinden, adviseren, faciliteren en initiëren zijn de belangrijkste woorden die haar werk duiden. Ankie: “Ik werk voor verschillende organisaties van primair onderwijs tot verenigingen en van filmhuis tot gemeente op het gebied van kunst en cultuur. Een paar voorbeelden maken het wat duidelijker. Alle basisschoolleerlingen in de gemeente maken in groep 4 kennis met de basis van muziek maken door docenten van Kunstwerk! uit Zevenaar. Om een doorgaande leerlijn te maken hebben we met muziekverenigingen uit Duiven, Groessen en Loo een gezamenlijk muziekproject gestart waarbij leerlingen in groep 5 muziekles krijgen van de vereniging én zo ook kennismaken met de verenigingen. Het mes snijdt aan twee kanten: kinderen maken muziek en muziekverenigingen kunnen zich presenteren en misschien kiezen kinderen ervoor om hun talent bij een vereniging verder te ontwikkelen. Zo verbinden muziekverenigingen zich met het schoolleven. Een mooi voorbeeld is de escaperoom, een echte succesformule, die in samenwerking met het Liemers Museum, stichting Innerwaard en Candea College is ontwikkeld. Bedoeld voor basisschool en voortgezet onderwijs. Met dit project belichten we spelenderwijs tijdvakken uit de Nederlandse geschiedeniscanon en leggen van daaruit accenten naar de Liemers. Iedereen kan het spel spelen via Lodewijk in de Liemers.
En dicht bij huis, deze spiksplinternieuwe kunstwandeling. Gemeente Duiven, Rafelroutes en stichting Liemers Klumpke sloegen de handen ineen. Lekker bewegen, je woonomgeving wellicht wat beter leren kennen en tegelijkertijd de blik richten op kunst onderweg. Drie vliegen in één klap. Ook zal de kunstwandeling beschikbaar worden gemaakt voor mensen met een taalachterstand, zodat een nog grotere groep kan genieten van kunst in de openbare ruimte. Al die activiteiten, hoe goed uitgedacht ook, moeten wel aan elkaar geknoopt worden en daar kom ik in beeld.”
Kunst als voeding
Het zal zo’n jaar of negen geleden zijn dat gemeente Duiven is gestart met de combinatiefunctie Kunst & Cultuur. Samen met een collega bestrijkt Ankie het hele onderwijsveld. Forse aandacht voor kunst en cultuur in Duiven dus. Ankie: “Duiven heeft hierin geen uitzonderingspositie, veel gemeenten kennen tegenwoordig een dergelijke functie. Maar er gaat wel veel aandacht naar het belang van kunst en cultuur voor het welzijn van inwoners van Duiven. Gelukkig zit kunst weer in de lift. Ik doe een oproep om kunst serieus te nemen en de waarde en het belang daarvan voor iedereen te leren inzien. Want kunst is een levensbehoefte, voeding voor je geest” aldus Ankie, die chemische technologie, creatieve therapie en beeldend kunstenaarschap in zich verenigt.
Receptief en actief
“Naast rekenen en taal hoort cultuureducatie bij de kerndoelen in het primaire onderwijs. Creatief onderwijs valt te verdelen in receptieve en actieve lesstof. Letterlijk betekent receptief ontvankelijk. Met andere woorden, de scholier kijkt en neemt waar wat anderen hebben gemaakt. Actieve lessen gaan om het zelf doen; zelf dansen, zelf schilderen, zelf maken. Op beide vormen kan worden gereflecteerd; wat doet het met me, wat heb ik geleerd? Zo kan de artistieke creativiteit worden ontwikkeld.
Kunst en cultuur zijn belangrijk voor de creativiteit. Met creatief denken worden kritisch en autonoom denken ontwikkeld. En dat stelt ons in staat steviger en zelfbewuster in onze schoenen te staan om zo makkelijker met verschillen om te gaan.
De kracht van kunst is universeel. Kunst roept vragen op als ‘Wat zie je? Wat gebeurt er? Hoe beïnvloedt het je denken? Kunst laat je door de ogen van een ander kijken. Waarom raakt het me of doet het me juist helemaal niets. Vragen waarop we in onszelf antwoorden formuleren.”
Verbazen en verrassen
Wat doe je als combinatiefunctionaris nu concreet voor het primaire onderwijs? Ankie: “Hoewel scholen over het algemeen over een interne cultuurcoördinator beschikken, hebben ze hun handen meer dan vol aan de richtlijnen van de onderwijsinspectie. Hierdoor kan de aandacht voor kunst en cultuur soms wat in de knel komen. Ik kan scholen ontlasten door ze te ondersteunen bij het kunst- en cultuuraanbod in de hele breedte. Heel praktisch betekent dat bijvoorbeeld dat ik het cultuurmenu ontwikkel. Het cultuurmenu omvat voorstellingen en museumbezoeken al naar gelang welke discipline, dans, drama, beeldende kunst, erfgoed etc, er voor het voetlicht staat. Dat rouleert jaarlijks. Ik zoek naar geschikte workshops voor scholen die aansluiten bij het cultuurmenu. Daarnaast begeleid ik trajecten rondom subsidies voor cultuureducatie. Ook stagiaires van zowel HAN als Artez worden door mij bij hun talentontwikkeling begeleid.”
Open mind
Los van mijn werk voor het onderwijs dat op zich uitdagend is, is het is ontzettend inspirerend om met kinderen te werken. Hoewel elk mens denkend én scheppend creatief is, zijn bij veel volwassenen fantasie, creativiteit en ruimte om te dromen wat weggezakt. Kinderen zijn die open blik nog niet kwijtgeraakt en kijken met grote verbaasde ogen de wereld in. Jules Deelder verwoordde dat ooit zo mooi: ‘Binnen de grenzen zijn de mogelijkheden net zo groot als buiten de grenzen.’ Kijk welke mogelijkheden er liggen in je eigen kleine wereld. Je hoeft geen wereldreiziger te zijn om creatief te denken of te scheppen. Kinderen zijn daar bij uitstek meesters in.”
Toekomst
Hoe zie jij de toekomst? “De invloed van de coronacrisis is heftig. We hoeven er geen doekjes om te winden, maar de culturele sector zal forse klappen krijgen. Daarnaast zijn er zorgen bij verenigingen; leden haken af, waar blijft de aanwas van jongeren? Toch is het niet alleen kommer en kwel. Ik signaleer allerlei interessante initiatieven; helaas ontbreekt vaak het cement om de verbinding met andere partijen aan te gaan. Daarin kan de combinatiefunctionaris een rol spelen. Dus bij deze meteen maar een oproep: zijn er koren, musicalclubs, muziekverenigingen etc. met ideeën, meld je bij Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., misschien is het de opmaat naar iets moois.”
Continuïteit
En wat mijn verwachting voor het onderwijs betreft, ik hoop dat over 4 jaar cultuureducatie zo verankerd is in de scholen dat wisseling van de wacht geen invloed meer heeft en het ingezette beleid kan doorgaan. Nu is dat helaas nog te veel afhankelijk van de ambities van individuele onderwijskrachten. Als die vanzelfsprekendheid is geborgd, betekent het dat kunst en cultuur de plek hebben gekregen die ze verdienen, midden in de samenleving.”
door José Vleeming
Informatie: Museum Duiven