Gentlemen prefer blondes

Hij valt op langbenige, ranke blondines. Met flink wat krullen, niet veeleisend en stevig van karakter. Als ze haar bevallingen ook probleemloos doorstaat, is ze helemaal zijn type.

Een hok vol
Maar liefst 1250 heeft hij er, van deze dames. Kempische heideschapen zijn het en Siebe Schot is hun hoeder. Siebe is een van de 200 – 250 professionele schaapherders die in Nederland actief zijn. Niet als herder van een gescheperde (=rondtrekkende) kudde, wel als eigenaar van stadskudde Doetinchem*. Met zijn schapen levert hij op een eigentijdse en duurzame manier een bijdrage aan natuurbeheer.

Bewust beleid
Dit jaar voor het eerst besloot gemeente Zevenaar, als enige in de Liemers, schapen in te zetten voor het korthouden van de dijk tussen Ooij en Oud-Zevenaar. Dick Molema, beleidsmedewerker Groen, Natuur, Landschap en Begraafplaats: “De jarenlange situatie waarbij de VSR (Vereniging Streekbeheer Rijnstromen) de dijktaluds onderhield veranderde. Subsidie viel weg en het contract tussen de VSR en Gemeente Zevenaar werd op verzoek van de VSR beëindigd.” Wat onderhoud en beheer betreft besloot de gemeente het over een andere boeg te gooien en schapen in te zetten. “Vanuit ecologisch oogpunt gezien een goede ontwikkeling”, zegt Molema. “Kleine percelen worden gedurende korte tijd intensief begraasd, waarna de kudde overgaat naar een volgend stukje. Zo ontstaan er diverse groeistadia. Neem het Groot Hoefblad. Tot de laatste smeel vreten ze het kaal. De aarde onder dat alles bedekkende bladerdak krijgt ineens licht en lucht en geeft zo andere plantjes de kans zich te ontwikkelen.

Smulpapen
Los van hun culinaire voorkeur die ons zeer welgevallig is, Reuzenberenklauw en de inmiddels alom verguisde Japanse Duizendknoop zijn topfavoriet, hebben de schapen een transportfunctie. Via vacht, poten en mest verspreiden ze zaden, waardoor er uiteindelijk een grotere biodiversiteit, meer soorten planten, kruiden, insecten en kleine zoogdiertjes, ontstaat. Gebeurt er bovengronds van alles, ook ondergronds is beweging. Schapenbegrazing stimuleert het wortelpakket en draagt zo indirect bij aan grotere stevigheid van de dijk. En tot slot het oog! Het is een mooi en gezellig beeld al die schapen rustig grazend langs de dijk. Of het zo blijft? Beleidsmatig gezien zou het voor de toekomst een goede keus zijn, in ieder geval voor deze dijkvakken. Uitbreiding naar Rijnwaarden, dat op 1 januari 2018 samen met Zevenaar de nieuwe gemeente Zevenaar vormt, is niet aan de orde. Daar blijft de VSR actief.”

Werk aan de winkel
Hoe ziet het leven van zo’n kudde er jaar rond uit? Schot: “Vanaf april tot december doen ze hun begrazingswerk, de overige maanden zijn ze bij huis om te lammeren. Gemiddeld krijgt een Kempisch heide schaap 1 of 2 lammeren dat ze meestal zonder ingrijpen ter wereld brengt. De voortplanting gaat half september van start als de rammen bij de kudden gaan. Vanaf dat moment zien we ooien met een kleurige streep op de rug. Elke ram draagt een dekblok dat na de dekking een krijtspoor achterlaat. Zo weet de herder welke ooi besprongen is. De druk op de stal in de eerste maanden van het jaar is fors. Al die 1250 ooien moeten aflammeren. Om die periode iets overzichtelijker te maken, wisselen we de kleur van het dekblok elke twee weken. Zo kunnen we in de gaten welke ooien wanneer moeten bevallen.”

Loebas, de wijze
Een paar keer per week verhuizen de schapen naar een vers perceel. Hoe gaat dat omweiden in zijn werk? Schot: “Als het perceel kort genoeg is, plaatsen we flexnetten op een fris stuk, drijven de schapen bijeen, en verhuizen de kudde met Loebas in de eerste geledingen naar de nieuwe plek. Ze zijn het gewend, kennen de herder, reageren al als onze bus voorrijdt, kortom, ze maken zich niet zo druk. De honden, twee border collies, zorgen dat de schapen onderweg nergens gaan buurten. Net noemde ik Loebas al even. Haar levensverhaal is bijzonder. Krijgen alle ooien lammetjes, Loebas heeft nooit nakomelingen gehad. Niet door gebrek aan mannelijke interesse; geen enkele ram is het ooit gelukt haar te dekken. Wel of geen moeder, voor ons is Loebas goud waard, super tam en bij het omweiden voert ze de troep aan.”

Vakopleiding schaapherder
Het beroep van schaapherder zit de laatste jaren in de lift. Herders die op een eigentijdse wijze hun schapen in verstedelijkte gebieden inzetten, nemen in aantal toe. Aan die herder worden behoorlijk wat eisen gesteld als het gaat om kennis van ecologie, bodemgesteldheid, schapenhouderij, ondernemerschap en communicatie. Helicon MBO Velp is een van de weinige opleidingsinstituten die een heuse vakopleiding schaapherder aanbiedt. Een van de medewerkers van Siebe Schot, de zeventienjarige Larissa, is kortgeleden met deze opleiding gestart. Als ze het tot een goed einde brengt, zien we wellicht over twee jaar deze jonge vrouw de schapen omweiden. Niet met cape, hoed en staf, maar gewoon in jeans en op sneakers.

*In Zevenaar lopen 100 ooien, de overige schapen zijn verdeeld over Doetinchem, Doesburg en Montferland.

Mijn moeder

Het zat eraan te komen, al wekenlang, het overlijden van mijn moeder. In de vroege avond van vrijdag 14 oktober gleed ze weg. Haast onhoorbaar en onmerkbaar verliet ze dit leven, op 91-jarige leeftijd.

Overuren

“Dood gaan is hard werken” zei mijn vader op zijn sterfbed, zes jaar geleden. Nu is het mijn moeder die overuren maakt. Lang zijn we samen opgelopen, het laatste stukje naar haar finish moet ze alleen afleggen. Ik zit erbij en kijk ernaar. Hand vasthouden, gezicht strelen, af en toe nog een paar woordjes en glimlachen, veel glimlachen, verder reikt onze communicatie eigenlijk niet meer. Ze is verward, niet voortdurend, wel steeds meer. Was verbaasd me te zien en vroeg wanneer de auto’s zouden voorrijden. “Auto’s?” “Ja, jullie gaan toch trouwen vandaag.” Al meer dan 36 jaar draag ik zijn ring.

Het is nog maar kort geleden dat we elke middag ons Merlootje dronken, de nog aanwezige flesjes liggen nu zielloos in het wijnrek. Voor ons samen zal de kurk niet meer knallen. Ze wil niet meer. Geen koffie, geen thee, geen fruit, geen brood en zelfs voor haar dagelijks scharreleitje is ze niet meer te porren. Een paar hapjes pap ’s ochtends voor de medicijnen. Ze is vaak misselijk, haar darmen missen de broodnodige prikkels en de katheter kan het op zijn sloffen af. Soms ligt ze in bed, op andere momenten lijkt haar rolstoel de beste plek. Het hoofd gebogen, de ogen half geloken en met de handen in haar schoot verglijdt de tijd. Wat gun ik haar de rust van niet meer hoeven denken en alles loslaten, van een leeg hoofd zonder demonen die haar bij tijd en wijle angstig maken, haar lichaam doen verkrampen en voor paniek in haar ogen zorgen. Wat hoop ik dat de dood haar snel komt halen.

Net als ik dit artikel wil opslaan, gaat de telefoon. Het is het huis waar mijn moeder woont. Of ik wil komen, ze gaat merkbaar achteruit.

door José Vleeming

Proosten op het leven

Drie mini slokjes wijn drinkt ze, mijn moeder. Elke dag, zo rond vieren. Merlot, een van haar favorieten. Eenpersoonsflesjes. Normaal goed voor twee royale glazen, wij doen er drie dagen mee. In een portglas. Een bodempje in een wijnglas oogt zo deprimerend, vandaar. Natuurlijk komt er een hapje bij. Het mag nauwelijks kaas heten, een flinterdun haast doorzichtig plakje. In drieën snoept ze het weg. “Heerlijk kind, maar het vult wel.” En dan proosten we, op het goede leven.