Het veer van Loo naar Huissen

“Alsof je meermalen per dag de snelweg oversteekt, zo kun je het werk als veerman op de pont wel zien” zegt Sjaak Eggenhuizen, veerbaas van het Looveer. “Sommige mensen denken er zo makkelijk over, terwijl je aandacht geen moment mag verslappen. Het is niet alleen druk op de weg, ook op het water is het soms dringen geblazen.

Met uitzondering van de roeiboot hebben alle schepen, groot, klein, snel of langzaam voorrang op de pont; wij moeten heel goed het moment voor de oversteek kiezen. Daar komt bij dat de moderne scheepvaart op geen enkele manier meer met die van pakweg twintig jaar terug vergelijkbaar is. Zijn de schepen tegenwoordig niet alleen veel langer, 130 meter komt met regelmaat voorbij tegen een schip van 60 meter lengte toen, de motorische kracht is van een heel andere orde. Van een 250 pk hoofdmotor naar een van 2000 pk is wel een verschil en dan zijn de moderne schepen ook nog eens uitgerust met een kopschroef van 500 pk. Reken maar uit wat er aan paardenkrachten voorbij vaart. Zo’n 60-70% van de schepen is geladen met zand of grind, zwaar transport dus. Het is niet alleen de beroepsvaart die meer, groter en zwaarder is geworden, ook de pleziervaart is enorm toegenomen. Waar beroepsschippers de verkeersregels feilloos kennen, durf ik mijn hand voor de recreanten niet in het vuur te steken” zegt Sjaak. “Zeker voor Duitse plezierschippers is het fenomeen gierpont, en daar praten we hier over, soms volledig onbekend; ze willen zich nog weleens in een moeilijke positie manoeuvreren.”

Eeuwenlang hetzelfde principe
De gierpont is een typisch Nederlands verschijnsel en al meer dan 5 eeuwen oud. Geldt het principe als eenvoudig en relatief goedkoop, voor onze waterrijke gebieden was de uitvinding van de gierpont een grote aanwinst. De veerman maakt gebruik van de kracht van het stromend water om de veerboot van de ene naar de andere oever te varen. (***werking van de gierpont) “Ik weet nog goed dat we vroeger met de hand de toomgieren moesten draaien, sinds de jaren zestig gebeurt dat motorisch” legt Sjaak uit. “Het klinkt allemaal redelijk simpel, toch is ook onze pont van alle moderne gemakken als radar voorzien.”

Op de bonnefooi
Voor Sjaak is een leven zonder water niet voor te stellen. Hij weet alles over de pont, haar verleden, het weer, de waterstanden. “Ik had geen opleiding toen ik veerman werd. De toenmalige veerbaas ging een wereldreis maken en zocht een vervanger. Ik leek hem wel geschikt. Voor zijn vertrek had hij nog tien dagen om me van alles te leren, toen moest ik het alleen zien te rooien. Kom daar nu maar eens om, zonder papieren niet eens een gesprek.”
De dertig jaar dat Sjaak veerman is, betekent niet dertig jaar onafgebroken varen. Sjaak veroorloofde zich een uitstapje als bewaker bij VBI in Huissen. Sinds 2001, het moment waarop Wim Schraven eigenaar van het Looveer werd, is hij weer helemaal terug. “Nu ja, helemaal. Ik ben inmiddels gepensioneerd, werk niet meer volledig, maar sta nog steeds tweemaal daags op de Christoffel II.” Als veerbaas, veerman of schipper? “Als veerbaas geef ik leiding aan vijf veerlui en een vrouwelijke spitshulp die bijspringt in drukke tijden. Wist je trouwens dat veerman al een heel oud beroep is? Het gaat terug tot de Griekse mythologie.” De Oude Grieken geloofden dat schimmen van overledenen in het onderaardse dodenrijk verder leefden. Veerman Charon bracht de zielen van de pasgestorvenen over de rivier de Styx, die het boven- en benedenrijk scheidde, naar het dodenrijk.

Lage en hoge veerstoep
Heeft de oeververbinding tussen Loo en Huissen geen mythologische geschiedenis, oud is ze in ieder geval wel. Volgens de overlevering was er in 1696 al van een gierpont sprake; wellicht dateert de oeververbinding zelfs van nog langer terug. In al die eeuwen zijn heel wat boeren, burgers, buitenlui en dieren de Rijn op deze manier gepasseerd. “Tegenwoordig zetten we op jaarbasis zo’n 300.000 passanten over. Merendeel forenzen die vanwege het gemak en om files en ander oponthoud te vermijden de pont pakken. De pont is heel betrouwbaar en vaart altijd, op heel hoog water na. Als de waterhoogte bij de IJsselkop 10 meter bedraagt, gaan we over van de lage naar de hoge veerstoep. Dreigt er bij Lobith een waterstand van 13 meter of hoger, gaan we uit de vaart; dan loopt ook de hoge veerstoep onder. Los van onze vaste klanten, zetten we in het seizoen veel fietsers over. Op een mooie zondag wil dat wel oplopen tot zo’n 1500 per dag.”

Christoffel vaart mee
“De crisis. In het begin heeft die ons zeker geraakt. Gelukkig gaat het weer goed en zijn we terug op het oude peil. Sterker nog, dit winterseizoen konden we met regelmaat zelfs fietsers overzetten, voor ons een bijzonderheid. Het lijkt dat steeds meer mensen de fiets pakken voor woon-werkverkeer en dan is de pont als oeververbinding makkelijk en betrouwbaar. Èn veilig. Onze pont, Christoffel II, is vernoemd naar Christoffel, de beschermheilige van de reiziger en de verkeersdeelnemer. Net als Charon had ook Christoffel met het overzetten van mensen over de rivier te maken.”
door José Vleeming

***Werking van de gierpont:
Aan weerszijden van de veerpont, aan de kant waar de stroom vandaan komt, zitten twee kabels die samengeknoopt zitten aan de ‘giertoom’. De giertoom verbindt bij het Looveer drie bootjes. Aan het verste bootje (stroomopwaarts) zit nog zo’n 40 meter bovenketting die verankerd ligt op de rivierbodem. Door het schip schuin op de stroming te draaien, zal de boot door de kracht van de stroming de overkant bereiken.

Informatie: Looveer